Wijkwijzer

Geschiedenis Nieuw Waldeck

Het gebied begrenst door Mozartlaan, Oude Haagweg, Groen van Prinstererlaan en Pauline de Haan-Manifargespad was voor 1975 tuinbouwgebied, een handjevol huizen te midden van uitgestrekte kassen. Het gebied was onderdeel van de wijk Waldeck. Nadat er een woonbestemming aan was gegeven en er plannen werden gemaakt voor de bebouwing van deze voormalige tuinbouwgronden, veranderde de naam in Nieuw Waldeck. Dit ter onderscheid van het reeds bestaande Waldeck, dat vernoemd was naar oud-burgemeester Hubertus Cato Waldeck van Loosduinen.

De formele voorgeschiedenis van Waldeck (en dus ook Nieuw Waldeck) begon in 1923, toen Burgemeester en Wethouders van de gemeente Den Haag na de annexatie van de gemeente Loosduinen een Commissie voor Land- en Tuinbouwzaken instelden. Deze commissie adviseerde in 1927 een belangrijk deel van het Loosduins-grondgebied niet te bebouwen, maar blijvend te bestemmen voor tuinbouwdoeleinden. Daarmee zou worden bereikt dat het bijzondere karakter van Loosduinen zo veel mogelijk zou worden gehandhaafd. Een toezegging die door de gemeente bij de samenvoeging was gedaan.

Verzet tegen bebouwing

Het advies stuitte echter op talrijke bezwaren als gevolg waarvan Waldeck, in het in 1931 door Gedeputeerde Staten goedgekeurde uitbreidingsplan ‘s-Gravenhage-West, in zijn geheel werd bestemd voor bebouwing. Zover kwam het echter nog niet. Toen na verschillende aanpassingen van de oorspronkelijke plannen in 1934, 1935 en 1940, uiteindelijk in 1949 het ‘Concept-structuurplan voor Groot ‘s-Gravenhage’ van W.M. Dudok werd gepresenteerd nam het verzet tegen bebouwing van het tuinbouwgebied grootse vormen aan. Na langdurige onderhandelingen leidde dit in 1956 tot het besluit het tuindersgebied nog dertig jaar ongemoeid te laten.

Als nog maar net de helft van de overeengekomen dertig jaar om is, blijkt de behoefte aan woningbouw van de gemeente Den Haag echter te groot om de gemaakte afspraken te laten voortduren. Aan de andere kant zijn de in het verleden gedane investeringen in het tuinbouwgebied aan vernieuwing toe. De tuinders staan derhalve voor de overweging of de investeringen niet beter in een ander gebied kunnen worden gedaan.

Tuinders overgeplaatst naar de madepolder

Besprekingen met de tuinders leidden ertoe dat de tuinbouwbedrijven van Waldeck met grote rijks- en gemeentelijke subsidies worden overgebracht naar de Oostmadepolder (Madestein) en dat in september 1972 een projectgroep wordt ingesteld, die als taak krijgt het tuinbouwgebied Waldeck te ontwikkelen tot woongebied.

Met de grondverwerving, de verplaatsing van de aanwezige tuinderijen en het bouwrijp maken waren torenhoge bedragen gemoeid. Zonder zware subsidiering had de woningbouw niet tot stand gekomen.

Door het merendeel van de woningen in de nieuw te bouwen wijk Nieuw Waldeck een sociale bestemming te geven en te gebruiken voor herhuisvesting van gezinnen uit de stadsvernieuwing lukt het om op grond van het besluit Bijdragen Reconstructie- en Saneringsplannen in 1973 van staatssecretaris J. Schaeffer een subsidie van 25 miljoen gulden te verkrijgen. De extra subsidie gaat wel vergezeld van strikte voorwaarden, waaronder de eis dat de huren laag moeten blijven en de aanvangshuren niet hoger mogen zijn dan 250 gulden en ook dat er woningen in grote dichtheden moeten worden gebouwd om zoveel mogelijk bewoners te kunnen herbergen.

Bouw twee jaar stilgelegd

In 1976 wordt met de bouw begonnen met een proefproject aan het eind van de Palestrinaweg/plantsoen. Daarna ligt de bouw een jaar stil om vervolgens in 1978 weer te worden opgepakt en ononderbroken te worden voortgezet tot 1983. Dan zijn de vier zogenoemde lobben gereed en kan de wijk in zijn geheel gaan functioneren.

Nieuw Waldeck heeft een geheel eigen opzet, onafhankelijk van de omliggende bebouwing. Aan de randen is echter wel aansluiting gezocht met de bestaande bebouwing. De wijk is door brede groenstroken in vier ongelijke sectoren gedeeld. Elk van de sectoren wordt onderverdeeld door waterstructuren, die schijnbaar willekeurig zijn aangelegd. Ze volgen echter goeddeels de oude waterstructuur van het tuinbouwgebied.

De wijk wordt op vier plaatsen voor auto’s ontsloten. De toegangswegen vertakken zich in doodlopende woonerven en woonpleintjes. Daarentegen is de wijk doorweven met fiets- en wandelpaden, veelal omzoomd door groen.

In deze structuur zijn 33 clusters met woningbouw ingepast, die elk een eigen verkaveling en bebouwing hebben gekregen. De clusters zijn door verschillende architecten ontworpen zodat de wijk een zeer gevarieerd karakter heeft.

Voor auto’s geen doorkomen aan

Het ontbreken van doorgaande wegen voor auto’s, de inrichting met doodlopende woonerven en de in zichzelf gekeerde clusterstructuur, geven de wijk een semi-openbaar karakter.

Kenmerkend voor Nieuw Waldeck is een groot aantal kleine parkeerdekken, waaronder geparkeerd wordt en waarboven de dakterrassen van woningen zijn gesitueerd. Hiermee wordt gepoogd het parkeren luxe in te richten en de auto aan het oog te onttrekken. Bij de aanleg van de wijk is verder een poging gedaan een sociale cohesie te bewerkstelligen waarbij ouderen en gehandicapten zoveel mogelijk in de wijk geïntegreerd worden.

De prijsklasse, grootte en type van woningen zijn zoveel mogelijk gemengd. 65% is huurwoning.

In winkelcentra was reeds voorzien: het Alphons Diepenbrockhof en het Savornin Lohmanplein. In de wijk zelf is slechts één buurtwinkel. Scholen en cultureel maatschappelijke voorzieningen liggen aan de centrale groenstructuur.

Groene enclave met grote woningdiversiteit

Nieuw Waldeck heeft veel sterke kanten. De stedenbouwkundige- en de woningkwaliteit zijn tamelijk goed. Er is volop variatie in woningtypen en woninggroottes, zodat zeer uit een lopende huishoudensvormen in de wijk een plek kunnen vinden. De wijk ligt dichtbij natuurgebieden, duinen en strand. Verder is Nieuw Waldeck een rustige groene woonwijk. Dat moet zo blijven.

Nieuw Waldeck heeft ook minder sterke punten. De mogelijke oorzaken daarvan zijn beschreven in het Wijkplan 2000. Dit wijkplan, door stedelijk initiatief van de gemeente Den Haag tot stand gekomen met en voor de bewoners, benoemt een aantal problemen en eventuele oplossingen daarvoor. Jammer genoeg hebben de maatregelen die de wijk structureel naar een hoger plan zouden moeten tillen niet de aandacht gekregen die zij verdienen.

Kantelgevaar

In 2016 wordt Nieuw Waldeck officieel als kantelwijk bestempeld. Anno 2022 ondervinden de bewoners van Nieuw Waldeck nog steeds de gevolgen van het op onjuiste wijze aanpakken van problemen en het wegwerken van het achterstallig onderhoud.